МӨНХХАЙРХАНЫ БАЙГАЛИЙН ЦОГЦОЛБОРТ ГАЗАР

Мөнх цас мөсөөр тэжээгддэг Алтайн өвөр, ар хажуугаас эх аван урсдаг их, бага олон голуудын эхийг хамгаалах, хөрсний чийгийн горимыг тогтвортой байлгах ач холбогдолтой тул Ховд, Баян-Өлгий аймгийн нутгийг дамнан орших Мөнххайрхан уул, түүний орчмын нутгийн нийт 301,144 га газрыг Монгол УИХ-ын 2006 оны 26 дугаар тогтоолоор улсын тусгай хамгаалалтад  БЦГ-ын ангиллаар авч, БО-ны Сайдын 238 тоот тушаалаар Ховд аймгийн Мөнххайрхан суманд Хамгаалалтын захиргааг  байгуулжээ. Мөнххайрхан уул, түүний орчмын онцлох экосистемийг бүхэлд нь хамгаалах зорилгоор Мөнххайрханы БЦГ-ыг өргөтгөж, УИХ-ын 2011 оны 18 дугаар тогтоолоор улсын тусгай хамгаалалтад Мөнххайрхан уулын өвөр хэсэг Үенчийн хавцал, түүний орчмын  зарим хэсгийн 204,950 га талбай бүхий газар нутаг,   Ховд аймгийн Булган сумын Булган гол-Их Онгогийн 92,743 га талбай бүхий газар нутгийг БЦГ-ын ангиллаар улсын тусгай хамгаалалтанд авч, менежментийг нь Мөнххайрханы БЦГ-ын хамгаалалтын захиргаанд хариуцуулсан юм.

Мөн УИХ-ын 2019 оны 5 дугаар сарын 02-ны 41 дүгээр тогтоолоор Булган гол-Их Онгогийн БЦГ-ын талбайг  153,338 га-аар дахин өргөтгөж,  одоогийн байдлаар тус Цогцолборт газрын нийт хариуцан хамгаалж буй газар нутаг нь 752,176 мян.га  болоод байгаа билээ.

Цогцолборт газарт харъяалагдаж буй газар нутгийг сумдаар ангилж үзвэл: Ховд аймгийн Мөнххайрхан сумын 98,950 га талбай буюу  14%, Үенч сум 204,950 га талбай буюу 28%, Булган сумын газар нутгаас 246.081 га талбай буюу 33%, Баян-Өлгий аймгийн Булган сумын 202,194 га талбай буюу   27%-д тус тус хамрагдаж байна.